"KEJIRANAN: HIDUP BERSATU DAN BERMUAFAKAT"
Sidang Jumaat yang
di rahmati Allah,
Marilah sama-sama
kita meningkatkan ketakwaan kepada Allah SWT dengan penuh ketaatan, keyakinan
dan keikhlasan. Iaitu dengan melaksanakan segala suruhanNya dan meninggalkan
segala laranganNya. Mudah-mudahan kita menjadi insan yang bertakwa seterusnya
berjaya dan selamat di dunia serta di akhirat.
Pada hari yang
mulia ini marilah sama-sama kita menghayati khutbah yang bertajuk:
"
KEJIRANAN:
HIDUP BERSATU DAN BERMUAFAKAT"
.
Sidang Jumaat yang
di rahmati Allah,
Jiran turut
disebutkan sebagai tetangga iaitu mereka yang tinggal berhampiran dengan
kediaman kita. Dalam Islam, kawasan kejiranan meliputi mereka yang berada dalam
jarak 40 buah rumah dari semua sudut rumah kita. Realitinya di negara ini,
jiran itu terdiri sama ada muslim dan bukan muslim, atau melayu, cina, india
dan sebagainya.
Islam menegaskan
jiran mempunyai kedudukan yang istimewa sehinggakan Rasulullah SAW sering memperingatkan
terhadap hak-hak mereka. Selain itu, dalam Islam soal kejiranan turut dikaitkan
dengan soal keimanan seseorang.
Hadis daripada Abu Hurairah RA bahawa Rasulullah SAW
telah bersabda:
"Sesiapa yang beriman
dengan Allah dan hari Akhirat maka janganlah dia menyakiti jirannya. Dan sesiapa
yang beriman dengan Allah dan hari Akhirat maka hendaklah dia memuliakan
tetamunya. Sesiapa yang beriman dengan Allah dan hari Akhirat maka hendaklah
dia berkata yang baik atau berdiam diri."
(Riwayat Muslim)
Oleh kerana jiran kita
di negara ini terdiri daripada pelbagai agama, fahaman dan bangsa, maka hak
atau kedudukan yang pelbagai perlu diketahui, difahami seterusnya dilaksanakan.
Sidang Jumaat yang di rahmati Allah,
Antara faktor yang mendatangkan kebahagian dalam hidup menurut
Islam ialah memiliki jiran yang baik.
Hadis daripada Abu Hurairah RA bahawa Rasulullah SAW bersabda:
"Di antara kebahagian seorang Muslim ialah tempat tinggal
yang selesa, jiran yang baik dan kenderaan yang selesa."
(Riwayat
Muslim)
Justeru, untuk
memastikan kita mendapat jiran yang baik, kita perlu terlebih dahulu menjadi
jiran yang baik. Jiran yang baik ialah mereka yang mengetahui hak-hak jirannya,
menjaga keharmonian bersama jirannya dan sentiasa menganggap jiran itu
sebahagian daripada keluarganya.
Hadis daripada A'isyah RA bahawa Rasulullah SAW bersabda:
"Jibril sentiasa
berpesan kepadaku tentang jiran sehingga aku menyangka Jibril akan menjadikan
jiran itu sebagai waris".
(Riwayat
Al-Bukhari dan Muslim)
Sesungguhnya, mengetahui hak-hak jiran adalah antara
perkara penting dalam Islam yang perlu diketahui oleh setiap individu Muslim. Antara
hak-hak jiran yang perlu diketahui, difahami dan diamalkan ialah:
Pertama: memahami konsep
toleransi dan tiada paksaan dalam Islam.
Islam
bersifat agama yang mengiktiraf kedudukan manusia yang bersifat pelbagai agama
(
multi-religious) dan pelbagai budaya (
multi-cultural). Kerana
itu, Islam memberikan kebebasan dan menegaskan bahawa tiada paksaan dalam
Islam. Justeru, memainkan isu atau sentimen perkauman sama ada berdasarkan
agama atau bangsa atau keturunan atau kaum bukanlah daripada Islam. Sedarlah,
tiada penyelesaian yang boleh dicapai dengan membangkitkan isu perkauman.
Sesungguhnya mustahil untuk kita menyatukan rakyat Malaysia sebagai satu kaum,
tetapi kita mampu untuk menjadikan mereka sebagai saudara seagama dengan
menyeru kepada Islam.
Kedua: mewujudkan
suasana harmoni dan kemesraan.
Sesungguhnya
individu atau jiran yang baik pasti akan menjalinkan hubungan baik sesama
jiran. Saling kenal mengenali, saling bertegur sapa , melemparkan senyuman,
sentiasa bertanya khabar dan berusaha untuk tidak menimbulkan masalah yang
boleh membawa kepada persengketaan seperti membuka keaiban jiran tetangga.
Ketiga: tolong menolong
atau bantu membantu dalam pelbagai urusan.
Antara pesanan Nabi SAW berkaitan jiran ialah supaya kita
membantu mereka dalam segala urusan seperti menziarahi apabila sakit atau
kematian, mengiringi jenazah dan mengucapkan tahniah atau takziah pada
waktu-waktu yang bersesuaian. Umumnya, tolong menolong dalam perkara kebaikan.
Firman Allah SWT di dalam surah Al-Maidah ayat 2:
"Dan
hendaklah kamu bertolong-tolongan untuk membuat kebajikan dan
bertaqwa, dan janganlah kamu bertolong-tolongan pada melakukan dosa (maksiat)
dan pencerobohan. Dan bertaqwalah kepada Allah, kerana sesungguhnya Allah Maha
Berat azab seksaNya (bagi sesiapa yang melanggar perintahNya)."
Keempat: menjaga hak-hak
mereka dan tidak menimbulkan ketidakselesaan.
Antara
pesanan Nabi SAW berkaitan hal ini ialah jangan meninggikan dinding kerana ia
akan menghalang laluan angin dan penglihatan kecuali dengan izin mereka.
Memberikan sedikit dari masakan apabila ada bau yang menimbulkan keinginan.
Selain itu, adab-adab lain dalam kehidupan berjiran ialah janganlah meletakkan
kenderaan sesuka hati tanpa memikirkan hak-hak orang lain, mengganggu urusan
keluar-masuk jiran, mengganggu kelancaran jalan, dan hendaklah menjaga hasil
buangan seperti sampah agar tidak menggangu keselesaan dan kebersihan
persekitaran.
Kelima: memperlihatkan
keindahan Islam dalam segala urusan kehidupan.
Satu
tanggungjawab penting kepada setiap Muslim untuk menyampaikan serta
memperlihatkan keindahan Islam kepada jiran yang bukan Muslim. Inilah peluang
dan ruang dakwah kita kepada mereka. Apabila mereka dikenali maka lebih mudah
untuk kita dekati. Perlihatkan diri kita sebagai Muslim yang ikhlas, amanah,
benar, bertanggungjawab, berintegriti dan segala perilaku yang indah lagi mempesonakan.
Dalam hal ini, Rasululllah SAW mengajarkan kita beberapa perkara untuk
mendekati jiran yang bukan Islam iaitu dengan menghadiahkan sesuatu atau
membahagiakan mereka dengan sesuatu.
Rebutlah peluang untuk
sama-sama kita berdakwah kepada jiran yang bukan Islam. Mudah-mudahan mereka
tidak memandang serong terhadap Islam. Bahkan mereka mengenali, memahami dan
mungkin akhirnya menerima Islam.
Hadis daripada Sahl bin
Saad RA bahawa Rasulullah SAW bersabda:
"Demi Allah, dengan hidayah yang kamu usahakan Islamnya
seorang lelaki itu lebih baik bagi kamu daripada harta yang paling berharga."
(Riwayat Al-Bukhari)
Sidang Jumaat yang di rahmati Allah,
Kesimpulan dan pengajaran yang dapat dirumuskan daripada
khutbah pada hari ini ialah:
Pertama: Jiran atau tetangga iaitu mereka yang tinggal
berhampiran dengan kediaman kita. Menurut Islam, jiran ialah mereka yang
tinggal bersebelahan sehinggalah rumah-rumah yang berada dalam jarak 40 buah
rumah dari semua sudut.
Kedua: Jiran tetangga kita terdiri daripada pelbagai
agama dan bangsa. Justeru, memahami kelainan agama, budaya dan adat adalah
sebahagian usaha awal sebelum kita dapat melaksanakan hak-hak jiran.
Ketiga: Jiran mempunyai kedudukan yang istimewa dalam Islam sehinggakan Rasulullah
SAW sering memperingatkan kita tentang keutamaan hak-hak mereka. Selain itu,
menjaga keharmonian sesama kejiranan adalah antara soal keimanan.
Keempat: Setiap Muslim perlu mengetahui hak-hak jiran
seperti memahami konsep toleransi dalam beragama atau berfahaman, sering
mewujudkan suasana harmoni dan kemesraan, tolong menolong dalam pelbagai urusan
dan sebagainya.
Kelima: Merebut peluang untuk berdakwah dengan
memperlihatkan keindahan Islam kepada jiran yang bukan Islam adalah usaha yang
perlu dimanfaatkan oleh semua untuk kebaikan kepada agama dan negara.
"Dan
hendaklah kamu beribadat kepada Allah dan janganlah kamu sekutukan Dia dengan
sesuatu apa jua, dan hendaklah kamu
berbuat baik kepada kedua ibu bapa, kaum kerabat, anak-anak yatim, orang-orang
miskin, jiran tetangga yang dekat, jiran tetangga yang jauh, rakan sejawat,
orang musafir yang terlantar dan juga hamba yang kamu miliki. Sesungguhnya
Allah tidak suka kepada orang-orang yang sombong takbur dan membangga-banggakan
diri."
(Al-Nisa : 36)
KHUTBAH KEDUA
Ya Allah,
Engkaulah Tuhan yang Maha berkuasa, kami
bersyukur kehadrat-Mu yang telah mengurniakan kami rahmat dan nikmat,
sehingga kami dapat
meneruskan usaha ke arah memperkukuhkan negara umat Islam khususnya negeri
Selangor, sebagai negeri yang maju, sejahtera dan berkebajikan.
Justeru kami pohon
kehadrat-Mu ya Allah, tetapkanlah iman kami, tingkatkanlah amal kami,
kukuhkanlah perpaduan kami, murahkanlah rezeki kami, kayakanlah kami dengan
ilmu yang bermanfaat, suburkanlah jiwa
kami dengan budi pekerti yang mulia, kembalikanlah kami ke jalan yang Engkau
redhai, lindungilah kami daripada ujian-Mu yang berat seperti kemarau panjang, banjir
besar, wabak penyakit, persengketaan, kemiskinan dan lain-lain, supaya dengan
demikian, negeri kami akan sentiasa bertambah makmur dan berkat.
Engkau bukakanlah
hati umat Islam, khususnya di Negeri Selangor untuk melaksanakan ibadah zakat
sebagaimana yang telah Engkau fardhukan di dalam Al-Quran. Berkatilah hidup
orang-orang yang melaksanakan tuntutan berzakat, menyayangi fakir dan miskin,
sucikanlah harta dan jiwa mereka agar mereka hidup dalam keredhaan-Mu. Kau
lindungilah golongan fuqara' dan masakin daripada kekufuran dan kefakiran yang
berpanjangan.
Khutbah Jumaat Bacaan 24 Januari 2014
